Z szacunków Ministerstwa Środowiska wynika, że na ok. 90 tys. firm, które powinny realizować obowiązki związane z odzyskiem i recyklingiem opakowań, robi to niewiele ponad 20 tys. Sytuacja ta może bezpośrednio przełożyć się na niespełnienie przez Polskę unijnych zobowiązań w zakresie recyklingu odpadów opakowaniowych. W dniu 9 sierpnia 2010 r. na stronach internetowych Ministerstwa Środowiska pojawił się kolejny projekt założeń do projektu ustawy
o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
Nowa ustawa miałaby zastąpić dotychczas obowiązujące dwie ustawy z 2001 r., ustawę o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 Nr 638 poz. 63 ze zm.) oraz część postanowień ustawy z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 ze zm.). Projekt powinien jeszcze w 2010 r. trafić pod obrady sejmu, wieńcząc prawie czteroletnie prace Ministerstwa Środowiska nad opracowaniem zmian w systemie recyklingu opakowań w Polsce. Wciąż planowany termin wejścia w życie nowych przepisów to 1 stycznia 2011 r.
Obecnie obowiązujące prawo nakłada na przedsiębiorców wprowadzających na polski rynek produkty w opakowaniach (czyli m.in. producentów, importerów) obowiązek zapewnienia odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. W przypadku nie zrealizowania obowiązku, firmy wpłacają do urzędu marszałkowskiego opłatę produktową. Sposobem na uniknięcie jej jest podpisanie umowy z wyspecjalizowanymi podmiotami, tzw. organizacjami odzysku lub zaangażowanie się w gospodarkę odpadami we własnym zakresie.
Spostrzeżenia inspekcji ochrony środowiska oraz napływające do Ministerstwa Środowiska informacje, świadczą wyraźnie, że konieczne są usprawnienia. W raportach Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska opisywane są przypadki wystawiania dokumentów potwierdzających odzysk i recykling (DPO i DPR) przez firmy nie mające do tego uprawnień lub wystawiania ich bez pokrycia w faktycznej realizacji recyklingu. Jednocześnie duża cześć przedsiębiorców po prostu nie wywiązuje się ciążących na nich obowiązków.
Jako główne cele nowych przepisów wymienia się: konieczność uszczelnienia systemu, ułatwienie przedsiębiorcom realizacji ustawowych obowiązków oraz zapewnienie uzyskania przez Polskę do 2014 r. wymaganych przez UE poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych.
Jedną z najważniejszych zmian będzie stworzenie rejestru firm obciążonych wymogami ustawy. Ma on zapewnić przejrzystość systemu, ułatwić nadzór oraz wyeliminować patologie. Rejestrem zostaną objęte firmy wprowadzające na rynek produkty w opakowaniach, organizacje odzysku, firmy recyklingowe oraz firmy sprzedające odpady zagranicę. Finansowanie rejestru ma zostać zapewnione poprzez dodatkowe opłaty, które będą zbierane od podmiotów w nim zarejestrowanych, nawet do 600 zł rocznie.
Przedsiębiorcy, którzy nie zarejestrują się a będą wprowadzać na rynek produkty w opakowaniach, będą musieli liczyć się z dotkliwymi karami, mogącymi sięgać nawet do 500 000 zł. Dodatkowo hurtownie, czy sklepy, sprzedające produkty firm niezarejestrowanych, będą podlegały karze do 20 000 zł. Identyfikację firmy zarejestrowanej ma ułatwić numer rejestrowy nadawany przez GIOŚ, umieszczany m.in. na fakturach VAT. Rejestr będzie ogólno dostępny na stronach internetowych.
Projekt ustawy zakłada automatyczne wpisanie do rejestru firm, które obecnie wywiązują się z ustawowych obowiązków. Jedynym warunkiem jest wcześniejsze zgłoszenie do urzędu marszałkowskiego faktu rozpoczęcia działalności związanej z wprowadzaniem na rynek produktów w opakowaniach. Jeśli wymóg ten zostanie dopełniony przed wejściem w życie nowych przepisów, firmy będą zwolnione z opłaty rejestrowej oraz nie będą musiały obawiać się dotkliwych kar. Ma to zachęcić przedsiębiorców dotychczas unikających realizacji obowiązku rejestracji, do ujawnienia się.
Objęcie rejestrem firm prowadzących recykling oraz wprowadzenie corocznych kontroli tych podmiotów ma wyeliminować zidentyfikowane patologie.
Nowelizacja zakłada zniesienie obowiązku kaucjonowania opakowań środków niebezpiecznych przy jednoczesnym obciążeniu ich obowiązkiem odzysku i recyklingu.
Ustawodawca przewidział też pewne ulgi dla przedsiębiorców, którzy wprowadzają do obrotu, wraz z produktami, poniżej 1 tony łącznej masy opakowań w skali roku. Będą oni nie tylko zwolnieni z obowiązku uiszczania opłaty do urzędu, ale również będą składali jedynie uproszczone sprawozdania o opakowaniach.

Cały tekst artykułu dostępny w numerze 4/2010 P&B